Autonomie is een breed begrip en kent daardoor verschillende definities. Vanuit mijn visie als coach is Autonomie de vrijheid in het maken van je eigen keuzes en het vormgeven van jouw leven op basis van je eigen voorwaarden. Wanneer jij jouw volledige potentieel en daarmee dus autonomie benut, ben jij in staat om jouw eigen doelen en kernwaarden te formuleren en deze ook na te streven en te leven. Maar autonomie is meer dan alleen het maken van je eigen keuzes en het nastreven van je doelen. Wat dat precies is, dat ga ik je hieronder vertellen.

Waarom autonomie het verschil maakt

De wereld verandert in hard tempo. Ons werk wordt steeds meer overgenomen door AI, op de sociale media worden we overspoeld met content over hoe iedereen het 'Perfecte' leven zou moeten leiden en ons schermtijd stijgt elke dag. De wereld wordt steeds digitaler en dat maakt ook dat wij als mensheid ons steeds meer zijn gaan verschuilen achter een schermpje. En die (digitale) waarheid gaat ten koste van dat gene waar het werkelijk om draait namelijk; menselijke ervaringen en menselijke verbindingen.

Dat maakt dat autonomie van steeds grotere waarde gaat zijn in deze wereld. Autonomie, het vermogen en de vrijheid om je eigen keuzes te maken en je eigen leven te leiden, is een cruciale bouwsteen, een cruciale eigenschap om je als mens te onderscheiden en je te wapenen tegen alle invloeden van deze wereld.

Maar hoe doe je dat nou eigenlijk? Hoe zorg jij er als individu voor dat je meer autonomie weet te creëren voor jezelf? Dat kan je doen aan de hand van de volgende drie pijlers.

De drie pijlers van autonomie

In de kern draait autonomie om drie onderling verbonden kwaliteiten: zelfbewustzijn, zelfbeschikking en zelfverantwoordelijkheid. Deze drie pijlers vormen samen een praktisch kader om autonomie niet alleen te begrijpen, maar het ook voor jezelf te ontwikkelen.

Zelfbewustzijn

Zelfbewustzijn gaat verder dan jezelf in de spiegel aankijken. Het is het vermogen om je eigen gedachten, emoties en lichamelijke signalen waar te nemen en te begrijpen. Wie zich bewust is van zijn eigen gedrag, behoeften en kernwaarden, kan deze ook beter gebruiken om richting te geven aan het leven. Daarbij hoort ook het herkennen van de maskers die je misschien draagt in sociale situaties en het erkennen van je zogenaamde “schaduwzijde” – de aspecten van jezelf die je liever niet laat zien.

Om zelfbewustzijn te creëren is er veel oefening nodig. Het vraagt om lef en discipline. Ben je bereid om stil te staan en te luisteren naar wat je lichaam en hoofd te vertellen heeft? Ben je bereid om te kijken naar jouw stress factoren en het gedrag dat je hierdoor laat zien? Oefeningen zoals mediteren en journalen kunnen helpen om patronen te herkennen in gedrag en gedachten. Door deze inzichten ontstaat er ruimte om bewuste keuzes te maken in plaats van onbewust te reageren op meningen of verwachtingen van anderen.

Zelfbeschikking

Zelfbeschikking is het vermogen om je eigen koers te bepalen en trouw te blijven aan je waarden, zelfs wanneer je omgeving het niet met jou eens is. Zelfbeschikking betekent dat jij het recht hebt om je eigen doelen te stellen die passen bij de visie die jij hebt in het leven en dat je de meningen van anderen jouw pad niet laat beïnvloeden. Het kan betekenen dat je een carrièrepad kiest dat minder status oplevert maar meer voldoening, of dat je bewust grenzen stelt in relaties. Het maakt niet uit wat, zolang je maar voor jezelf kiest en dat de keuzes die je maakt passen bij datgene wat jij belangrijk vindt.

Zelfverantwoordelijkheid

Autonomie is niet compleet zonder zelfverantwoordelijkheid. Dit begrip gaat over het aanvaarden van de consequenties van je keuzes en gedrag, zonder de schuld bij externe factoren neer te leggen. Zelfverantwoordelijkheid voorkomt dat je in een slachtofferrol blijft hangen en moedigt je aan om te leren van tegenslagen.

Zelfverantwoordelijkheid vraagt om reflectie op je cirkel van invloed: welke aspecten van een situatie kan je echt beïnvloeden en welke niet? In plaats van jezelf te verliezen in omstandigheden die buiten je controle liggen, richt je je energie op datgene wat je wél kunt veranderen. Door actief te handelen en verantwoordelijkheid te nemen, bouw je aan veerkracht en integriteit.

Psychologische effecten

Op psychologisch niveau leidt autonomie tot meer intrinsieke motivatie, creativiteit en veerkracht. Mensen voelen zich authentiek omdat hun gedrag overeenkomt met wie ze werkelijk zijn. Ze ervaren minder angst en burn‑out omdat ze beter grenzen stellen en hun acties in overeenstemming zijn met hun waarden. Deze effecten zijn niet alleen gunstig voor jou als persoon, maar leidt ook binnen het bedrijfsleven tot betere samenwerking en prestaties.

Tot slot

Autonomie is de kunst om jezelf te kennen, je eigen pad te kiezen en je beslissingen te dragen. In een wereld vol verwachtingen en prikkels kan dat soms uitdagend zijn, maar het loont. Door te investeren in zelfbewustzijn, zelfbeschikking en zelfverantwoordelijkheid vergroot je niet alleen je eigen welzijn, maar draag je ook bij aan een gezonde en veerkrachtige samenleving. Autonomie is daarmee een kracht die het verschil maakt – in je eigen leven en in de wereld om je heen.

Leon Harms | Coach Mental Well-Being

Bron:

Pilarczyk, M. (2020). Master Your Mindset – Leef je mooiste leven. Invictus Publishing.
Tibor.nl (z.d.). Business coaching & leiderschapstraining voor ondernemers.